مهمترین ویژگی های یک پورتال :

از مهم‌ترین ویژگی‌های پورتال که در تعریف علمی از آن به عنوان قابلیت و سرویس یاد کردیم امکان بر‌قراری ارتباط دو طرفه میان کاربران است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های پورتال که در تعریف علمی از آن به عنوان قابلیت و سرویس یاد کردیم امکان بر‌قراری ارتباط دو طرفه میان کاربران است.

در پورتال‌ها این امکان به کاربران داده می‌شوند که بتوانند از طرق مختلف مانند چت و Web2 با یکدیگر در تماس و تعامل اطلاعات با فرمت‌های خاص باشند.

همچنین امکان شخصی‌سازی که یکی از مهم‌ترین عوامل خدماتی پورتال محسوب می‌شود سبب رضایت مخاطبان و کاربران پورتال‌ها شده است چرا که با امکان شخصی‌سازی و Customize شما خودتان نحوه دسترسی به بخش مدیریتی، سرویس‌ها و اطلاعات را با امنیت دلخواه تغییر وتعیین می‌کنید. درواقع با توجه به بیان تشابه با سیستم عامل، می‌توانید از اطلاعات خود Back up بگیرید، Shortcut بزنید و یا سطح دسترسی افراد دیگر را به اطلاعات خود چه در Security و چه View تعریف کنید.

اکثرا گمان می‌برند که وب پورتال‌ها به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم‌بندی می‌شوند که پورتال‌های عمومی ارائه کننده خدمات عمومی و کلی هستند و پورتال‌های تخصصی ارائه دهنده سرویس‌ها و مطالب تخصصی که نمی‌تواند بیشتر از یک موضوع اصلی باشد هستند.

از همین رو در بسیاری از موارد دسته‌بندی پورتال‌ها را با اصطلاح عمودی (Vertical) و افقی (Horizontal) انجام می‌دهند، البته از نظر من این دسته‌بندی چندان صحیح و کامل نیست و ممکن است باعث اشتباهاتی در باب تشخیص پورتال شود.

همچنین بعضی معتقد‌اند پورتال به دوسته دیگر با اصطلاح کاربردی و اطلاعاتی نیز تقسیم می‌شود. که البته این طرز فکر کاملا اشتباه‌ست چرا که خاصیت اصلی پورتال ارائه سرویس و اطلاعات در کنار هم است. در صورتی که وب‌پورتال را غیر از این تقسیم‌بندی کنیم در حال بررسی وب‌سایت هستیم نه پورتال!

    ▪ به طور كلی مهمترین ویژگی‌های یك پرتال عبارتند از:

1.                 قابلیت دسته‌بندی و طبقه‌بندی مطالب و محتویات، مدیریت و تجمیع مطالب و محتویات

2.                 یكپارچگی با سیستم‌ها و زیر سیستم‌های موجود

3.                 ارایه ابزارهایی جهت تولید و توسعه مطالب و محتویات

4.                 قابلیت توازن بار

5.                 افزونگی و پیشگیری از مشكلات و خطاها

6.                 قابلیت ارایه محتویات و مطالب روی هر نوع سیستم و بستری (مثلاً پشتیبانی از سیستم های بی سیم و سیار)

7.                 قابلیت  ، پشتیبانی از زبان‌های مختلف ( Single sign on )

8.                 سهولت دسترسی به اطلاعات، قابلیت امنیت مناسب (با تعیین سطوح دسترسی)

9.                 قابلیت سفارشی‌سازی و شخصی‌سازی، قابلیت جست وجو و شاخص‌گذاری مطالب و محتویات

10.             قابلیت مرور مطالب و محتویات دسته بندی شده

11.             قابلیت ارایه یكسری خدمات از طریق مولفه‌های قابل جایگزین و سفارشی‌سازی (به اصطلاح پرتلت)

12.             در انتها از مهمترین ویژگی‌های پرتال‌های بزرگ استفاده از بانك‌های اطلاعاتی یك‌پارچه می‌باشد.

13.             قابلیت شخصی‌سازی اطلاعات و ظاهر

14.             قابلیت استفاده برای عموم و عدم پایداری به ( Platform )

15.             قابلیت دسترسی به تمام سرویس‌ها تنها با یکبار ورود به سیستم

16.             دسته بندی و رده‌بندی اطلاعات در بخش مدیریت و ارائه به کاربر

17.             تعامل و یافتن سریع کاربران در مواقع ضروری

18.             دسترسی سریع به اطلاعات

19.             ارائه سایر سرویس‌های اینترنتی مبتی بر وب

انواع پورتال

پورتال را می توان  بر حسب محتوا و مخاطب طبقه بندی کرد :

محتوا :   "چه سیستم و اطلاعاتی توسط پورتال ارائه می شوند ؟"

  •  پورتالهای اطلاعاتی(Information Portal)، پورتالهایی هستند که بیشتر اطلاعات استاتیک موجود در منابع مختلف را گردآوری کرده و نمایش می دهند.

  •  پورتالهای کاربردی (Application Portal) ، پورتالهایی هستند که بیشتر ارائه دهنده سرویس هستند .

مخاطب  : " مخاطب  پورتال چه کسی است ؟ " 

  •   پورتال افقی( Horizontal Portal- Hortal) ارائه دهنده اطلاعات و سرویسهای مختلفی است ، و افراد مختلف را پاسخگو می باشد به عنوان مثال پورتالی که در آن خرید و فروش کالاهای مختلفی صورت می گیرد .

  •  پورتال عمودی(Vertical Portal- Vortal )  بر روی عناوین خاص و یا سرویسهای خاص تمرکز دارد و پاسخگوی گروه خاصی می باشد . به عنوان مثال پورتالی که به خرید و فروش محصولات یک صنعت خاص و اخبار همان صنعت اختصاص می یابد .

علاوه بر طبقه بندی محتوایی پورتال ، طبقه بندی دیگری وجود دارد که پورتال را به دوبخش پورتالهای تجاری (Commercial Portal) و پورتالهای سازمانی (Enterprise Portal) طبقه بندی می کند.

پورتالهای سازمانی ( B2E )

      1- EIP یا Enterprise Information Portals

این پورتال که برای استفاده کارمندان و به منظور بهبود روند دسترسی افراد به اطلاعات ، به اشتراک گذاشتن اطلاعات مختلف و کار بر روی اطلاعات طراحی می گردد . با استفاده از EIP می توان پروسه ها و کنترل روند اجرای فرآیندهای  سازمان، مخزن اطلاعات  (Data Warehouse)  ، برنامه های کاربردی در سطح سازمان را یکپارچه کرد .

EIP امکان دسترسی کارمندان به انواع دیگر پورتال نظیر e-business Portal و پورتالهای شخصی را فراهم می آورد . به صورت خلاصه می توان گفت که EIP ، برنامه ای است که  شرکتها را قادر می سازد تا به کاربران اجازه دهند تا به اطلاعات درون سازمانی آنها  دسترسی داشته باشند ، آنها را شخصی کنند و در انتها بر حسب اطلاعات موجود تصمیم درستی  بگیرند.

انوع  این نوع پورتال عبارتند از :

       1-1 Business intelligence portals

  Business intelligence شامل برنامه هایی است که برای جمع آوری ، ذخیره سازی ، تحلیل و دسترسی به اطلاعات بکار می روند وبه کاربران این اطلاعات اجازه می دهد که بر حسب این اطلاعات بهترین تصمیم گیری انجام دهند . همچنین  این نوع پورتال، از انواع پورتالهای سازمانی است که   به کاربران امکان می دهد تا به پورتال دسترسی داشته  و گزارش هایی را وارد بانک اطلاعاتی سازمان نمایند .این اطلاعات -که کاملا به روز هستند  - در تصمیم گیری های استفاده کنندگان تاثیر زیادی دارند .IBM و Oracle از ارائه دهندگان این نوع پورتال هستند.

         1-2 Business area (Intranet) portals

 پورتالهایی که تنها عملکردهای خاص درون سازمانی را شامل می شوند . Authoria وPeopleSoft در زمینه مدیریت منابع انسانی ، SAP Portal  و Oracle در زمینه ERP ، Siebel در زمینه بازاریابی و فروش از ارائه دهندگان این نوع پورتال هستند. این نوع پورتال به کارمندان کمک می کند که به اطلاعات ذخیره شده در سازمان ذخیره شده اند دسترسی داشته باشند و از آن برای هدف تعیین شده استفاده کنند.

         1-3  Role portals

این نوع پورتال سه نوع مدل تجاری  (Business Model) را پشتیبانی می کند. بدین صورت که برای هریک از انواع B2E ، B2C و B2B خدماتی ارائه می دهد .

این پورتال در محدوده B2E ، به کارمندان اجازه می دهد تا به اطلاعات مورد نظر خوددسترسی داشته باشند. خروجی این نوع پورتال قابل شخصی سازی است.. در محدوده B2C به شرکت اجازه می دهد که با مشتریانش ارتباط برقرار کند. در این محدوده خدماتی نظیر سفارش دهی ، صدور صورتحساب ، پشتیبانی و پیگیری انجام فرایند به صورت الکترونیکی را فراهم می کند. در محدوده B2B این نوع پورتال به شرکت اجازه می دهد که نحوه انتقال اطلاعات ، فعالیتهای تجاری و فرایندهای  بین خود و تولید کنندگان، شرکت های همکار و توزیع کنندگان  خود را کنترل نماید .

      2-   e-Business (Extranet) Portals

          این نوع پورتال دارای سه  زیر مجموعه است :

       2-1  Extended enterprise portals

 این نوع پورتال در محدوده B2B به شرکتهای همکار و تولید کننده  اجازه می دهندکه به Exteranet  شرکت دیگر دسترسی داشته باشند . در این حالت خدماتی نظیر سفارش کالا ، مطرح کردن درخواست مناقصه  مورد استفاده قرار می گیرد . در محدوده B2C این نوع پورتال به مشتریان  اجازه می دهد که به Extranet شرکت  دسترسی داشته باشند و خدماتی نظیر سفارش کالا ، صدور صورتحساب و خدمات مشتری  دریافت نمایند.

       2-2 e-Marketplace portals

این نوع پورتال به کاربران اجازه می دهند که کالاهای خود را برای خرید و یا فروش بر روی پورتال قرار دهند. این نوع پورتال ارتباط بین خریدار و فروشنده را برقرار کرده و با ارائه اخبار و اطلاعات مرتبط با موضوعی که در آن زمینه فعالیت می کند به کاربران سایت کمک می کند تا تصمیم گیری درستی داشته باشند.

        2-3 ASP portals

این نوع پورتال ، در محدوده B2B  بوده و به کاربران خود اجازه می دهد تا خدمات و کالاهای موجود را اجاره نمایند . نمونه های این نوع پورتال عبارتند از :

  • Portera’s ServicePort

  • Salesforce.com

  • SAP’s MySAP.com 

  • Oracle’s oraclesmallbusiness.com

      3 - Personal (WAP) portals

     3-1    Pervasive portals or mobility portals

این نوع پورتال که در تلفنهای همراه ،  PDA ، ومحصولاتی از این قبیل وجود دارد ، به عنوان یک سرویس مهم برای کارمندان و مشتریان مطرح می شود . زیرا که این دو گروه با استفاده از این نوع پورتال می توانند اطلاعات لازم جهت خدمات دهی ، کالا ، قیمت ، تخفیف ، وضعیت پرداختها و وضعیت حمل و نقل کالا را کنترل نمایند..

      4-   Public or Mega (Internet) portals

سازمانهایی که در این گروه قرار می گیرند ، بر روی جذب تعداد زیاد مخاطب آنلاین  کار می کنند. این نوع پورتال شامل دو زیر گروه می گردد :

     4-1  پورتالهای تجاری (پورتالهای شخصی)

پورتالهایی که اطلاعات را به صورت عمومی در اختیار افراد  قرار می دهند . این پورتالها اغلب دارای سرویس های رایگان بوده و هزینه های خود را از طریق تبلیغات بدست می آورند . مخاطب این پورتال عام مردم هستند که برای ارتباط با دیگران و همچنین بهرمندی  از اطلاعات  اینترنت از پورتال استفاده می کنند . نکته جالب در مورد این نوع پورتال این است که اغلب موتور های جستجوی قدیمی با افزودن سرویسهایی در گروه پورتالهای تجاری قرار می گیرند .

اطلاعاتی  که اغلب در این نوع پورتال ارائه می شود شامل قیمت سهام ، گزارش هواشناسی ، اخبار ، فهرست برنامه های تلویزیونی می باشد.برنامه هایی که در اختیار کاربران این سیستمها قرار می گیرد شامل تقویم ، بازی های آنلاین ، دایرکتوری های آدرس و تلفن افراد و برنامه ریز الکترونیک  برای یادداشت کارهای روزانه و تنظیم ملاقات می باشد . .

عناوینی که در اینگونه پورتال ارائه می شوند ، اغلب شامل مطالبی است که عام مردم به آن علاقه مندند: نظیر ورزش ، سرگرمی ، داد و ستد، علوم و آموزش .

امکانات شخصی سازی در این گونه پورتال شامل ، اطلاعات و ظاهر سایت می باشد . نکته ای که در مورد این نوع پورتال مهم است این است که تمامی افراد به اطلاعات ذکر شده دسترسی دارند،  حتی اگر به سیستم وارد نشده باشند.  پورتالهایی نظیر Yahoo ، MSN  و AOL   در این گروه قرار می گیرند. تعداد این نوع پورتال در حال کاهش است .

     4-2 Industrial portals, vertical portals or vortals

تعداد این نوع پورتال به سرعت در حال افزایش است . این نوع پورتال  بر روی مخاطبین با علایق خاص نظیر کامپیوتر، خرده فروشی ، خدمات بانکی و بیمه  تمرکز دارد.مثال این نوع پورتال ivillage.com برای خانواده ها می باشد.